Stanisław Wołek

Dyscyplina: informatyka. Specjalności: bazy danych, programowanie, systemy informatyczne.

Urodził się 24 października 1947 r. w Nisku, województwo rzeszowskie, w rodzinie inteligenckiej Leopolda i Anny z domu Pypeć. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Będziemyślu k. Rzeszowa (pierwsze dwie klasy) oraz w Krośnie, województwo rzeszowskie, którą ukończył w 1960 r. W latach 1960–1965 był uczniem Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Krośnie. Po ukończeniu liceum z wyróżnieniem, w latach 1965–1970 studiował automatykę na Wydziale Automatyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach, którą ukończył z wyróżnieniem w 1970 r. uzyskując stopień magistra inżyniera elektryka-automatyka. Jego praca dyplomowa dotyczyła optymalnego sterowania transportem dołowym w kopalniach węgla kamiennego. W 1971 r. został wpisany do „Księgi“ najlepszych wychowanków Politechniki Śląskiej. Stopień doktora nauk technicznych w zakresie informatyki uzyskał w dniu 27 czerwca 1975 r. na Wydziale Automatyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach na podstawie rozprawy Bezzałogowe sterowanie transportem kolejowym materiałów sypkich, której promotorem był prof. Stefan W ę g r z y n¹ z Politechniki Śląskiej. Pracę doktorską obronił z wyróżnieniem. Stopień doktora habilitowanego nauk technicznych w zakresie informatyki uzyskał w dniu 5 maja 1992 r. na Wydziale Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach na podstawie rozprawy Optymalizacja fizycznej organizacji danych.

Po ukończeniu studiów podjął pracę zawodową na stanowisku asystenta w Instytucie Kompleksowych Systemów Sterowania Politechniki Śląskiej, który po kilku latach przekształcił się w Instytut Informatyki. Był bardzo aktywnym uczestnikiem grupy osób, która na początku lat 70., pod kierunkiem prof. S. Węgrzyna, budowała zręby gliwickiej informatyki. Posiadał wyraźny udział w tworzeniu oprogramowania podstawowego jednego z pierwszych polskich minikomputerów (skonstruowanego dla górnictwa komputera MKJ). Był współtwórcą asemblera – języka symbolicznego i jego kompilatora. Następnie był współtwórcą interpretera języka Basic i innych narzędzi programowych i aplikacji użytkowych dla tego komputera. Prace te miały też ważne znaczenie dydaktyczne – dały początek skryptom, podręcznikom, a także wykładom i ćwiczeniom laboratoryjnym. Był współautorem pierwszego polskiego podręcznika języka Basic (wyróżnionego nagrodą Ministra). W latach 1975–1992 pracował w Instytucie Informatyki PŚ na stanowisku adiunkta, a także jako specjalista – konstruktor w Zakładach Wytwórczych Urządzeń Sygnalizacyjnych Śląskiej DOKP w Katowicach oraz jako specjalista ds. informatyki w Gliwickim Banku Handlowym. W latach 1987–1989 był wykładowcą przedmiotów z zakresu automatyki i informatyki w Instytucie Informatyki Uniwersytetu w Constantine w Algierii. Od 1993 r. był związany z Politechniką Rzeszowską, gdzie pracował na stanowisku profesora tej uczelni. Kierował Zakładem Informatyki na Wydziale Budowy Maszyn i Lotnictwa. Jednostkę, którą kierował do końca swojego życia, zorganizował od podstaw, wkładając ogromny wysiłek w dokształcanie kadry naukowo-dydaktycznej, tworzenie i modernizację laboratoriów komputerowych oraz ciągłą innowację programów kształcenia studentów w zakresie prowadzonych zajęć. W latach 1993–1996 pełnił funkcję dziekana nowo powstałego Wydziału Zarządzania i Marketingu. Z wielkim zaangażowaniem tworzył nowe plany i programy studiów oraz pracował nad rozwojem nowego wydziału. W latach 1996–1997 pełnił funkcję dziekana Wydziału Ekonomiczno-Informatycznego Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.

W ramach pracy naukowo-badawczej specjalizował się w problematyce baz danych, programowania komputerów oraz projektowania systemów informatycznych wspomagających zarządzanie. Opublikował z zakresu swoich zainteresowań 42 prace, w tym 3 monografie, 24 artykuły lub komunikaty naukowe, 1 podręcznik, 9 skryptów oraz 5 materiałów pomocniczych dla studentów. Jest autorem 3 patentów. Był cenionym dydaktykiem i wychowawcą młodzieży akademickiej. Prowadził w Gliwicach kilkanaście różnych wykładów, dotyczących głównie programowania komputerów, a także arytmetyki maszyn cyfrowych. W Rzeszowie natomiast wykładał podstawy informatyki, programowanie, systemy informatyczne oraz prowadził seminaria dyplomowe. Wypromował kilkudziesięciu dyplomantów. Był promotorem jednej rozprawy doktorskiej.

Pracując w Rzeszowie utrzymywał stałe żywe kontakty z Politechniką Śląską. Opracował kilkadziesiąt recenzji podręczników, skryptów i artykułów dla wydawnictw Politechniki Śląskiej. W ostatnich latach swego życia dwukrotnie recenzował rozprawy doktorskie prowadzone na Wydziale Automatyki, Elektroniki i Informatyki Politechniki Śląskiej.

W latach 1972–1976 był członkiem Rady Zakładowej ZNP w Politechnice Śląskiej. W 1980 r. wstąpił w poczet członków Niezależnego, Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”.

Za działalność dydaktyczną otrzymał dwukrotnie nagrodę zespołową III stopnia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1975, 1978) oraz dwie nagrody Rektora Politechniki Śląskiej (1984, 1993). Został również wyróżniony trzema nagrodami zespołowymi I i II stopnia Rektora Politechniki Śląskiej za działalność naukową (1987, 1991, 1992). W swoim dorobku posiadał także dwie nagrody Rektora Politechniki Rzeszowskiej odpowiednio za działalność organizatorską i dydaktyczną (1995, 2001).

W życiu prywatnym i zawodowym zawsze kierował się zasadami uczciwości i rzetelnego wykonywania obowiązków, które stosował w równej mierze wobec siebie jak i wobec studentów oraz współpracowników. Posiadał duże grono długoletnich przyjaciół.

Oprócz tego interesował się muzyką (gra na pianinie i gitarze), turystyką górską, sportem (narciarstwo, snowboard – instruktor Polskiego Związku narciarstwa, żeglarstwo – sternik jachtowy Polskiego Związku Żeglarstwa, tenis, kajakarstwo i rafting, hipika) i majsterkowaniem.

Zmarł po ciężkiej chorobie, w pełni sił twórczych 28 lipca 2005 r. w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Będziemyślu k. Rzeszowa.

________________________________________________________

¹Stefan Węgrzyn (1925–2011) – fizyk, inżynier, automatyk, informatyk, profesor Politechniki Śląskiej, członek rzeczywisty PAN.

Źródło:

1. http://www.prz.rzeszow.pl (Archiwum: Prof. Stanisław Wołek – wspomnienie)
2. S. Kozielski: Stanisław Wołek (1947–2005), Studia Informatica, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria INFORMATYKA, vol. 26 (Numer 3/64), Gliwice 2005, s. 5-6.
3. Informacje prywatne.

Dr hab. inż. Stanisław Wołek za swoją działalność zawodową i społeczną otrzymał:

• dwukrotnie nagrodę zespołową III stopnia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1975,1978) 
• dwie nagrody Rektora Politechniki Śląskiej (1984,1993).
• trzy nagrody zespołowe I i II stopnia Rektora Politechniki Śląskiej za działalność naukową (1987, 1991, 1992)
• dwie nagrody Rektora Politechniki Rzeszowskiej odpowiednio za działalność organizatorską i dydaktyczną (1995, 2001).

A. Monografie, studia, rozprawy

1. Bezzałogowe sterowanie transportem kolejowym materiałów sypkich, Politechnika Śląska, Gliwice 1975 (rozprawa doktorska).
2. Optymalizacja fizycznego modelu danych w pamięci kasetowej systemów komputerowych, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria Informatyka, z.13, Gliwice 1989.
3. Optymalizacja fizycznego modelu danych, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria Informatyka, Gliwice 1991.

B. Artykuły i komunikaty naukowe 

1. Wybrane zagadnienia kompleksowej automatyzacji procesu wydobycia w kopalniach głębinowych, Podstawy Sterowania, t.1, z.1, 1971 (wspólna z A. G ó r n y m)
2. Struktura kompleksowych systemów sterowania i teoria oprogramowania jednostek centralnych, Przegląd Górniczy, t. XXVII, nr 7-8, 1971.
3. Wyznaczanie stałych sterowania optymalnego obiektami liniowymi, Podstawy Sterowania, t.1, z.3-4, 1971.
4. Determination of Switching Instants in Minimum-Time Control, Biuletyn PAN, t. XIX, nr. 11-12, 1971.
5. Optymalna długość horyzontu obserwacji przy identyfikacji procesów niestacjonarnych modelami stacjonarnymi, Podstawy Sterowania, t.2, z.4, 1972.
6. Program zarządzający systemu sterowania transportem kołowym, Jubileuszowa Konferencja Naukowa Wydziału Automatyki i Informatyki, 18-20.09.1973, Gliwice.
7. Program dyrygenta w systemie sterowania transportem kołowym, Podstawy Sterowania, t.4, z.3, 1974.
8. System kompleksowego sterowania transportem kopalnianym, Podstawy Sterowania, t.5, z.4, 1975.
9. Współpraca analizatora rentgenowskiego z komputerem i jej oprogramowanie, Podstawy Sterowania, t.5, z. 4, 1975 (wspólnie z  Z.Czechem  i in.).
10. Współpraca pamięci kasetowej z minikomputerem, Podstawy Sterowania, t.8, z.1, 1978 (wspólnie z J.Grzegorczykiem i in.).
11. Dobór parametrów fizycznej organizacji plików danych w pamięci kasetowej przy zmiennej długości bloków, Podstawy Sterowania, t.13, z.3, 1983.
12. Fizyczna organizacja danych w pamięci kasetowej, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, seria Informatyka, z.7, 1984.
13. Fizyczny model danych w pamięci kasetowej dla struktury i dostępu sekwencyjnych, Podstawy Sterowania, t.18, z.1-2, 1988.
14. Dwuetapowa metoda optymalizacji fizycznego modelu danych przeglądanych sekwencyjnie, Archiwum Informatyki Teoretycznej i Stosowanej, z.1-4, 1991.
15. Metoda optymalizacji fizycznego modelu danych w pamięci kasetowej, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria Informatyka, z.16, 1992.
16. Oprogramowanie zintegrowanego systemu informatycznego przedsiębiorstwa transportowego, Materiały VI Sympozjum nt. Metody obliczeniowe i badawcze w rozwoju systemów pojazdów samochodowych i maszyn roboczych samojezdnych, Rzeszów 1995, s. 237-242.
17. Wizualne programowanie pośrednictwa użytkownika systemu informatycznego, Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, seria Zarządzanie i marketing, z.1, Rzeszów 1996, s. 129-148.
18. Model klient-serwer dla systemu transportowego, Materiały VII Międzynarodowej Konferencji nt. Metody obliczeniowe i badawcze w rozwoju pojazdów samochodowych i maszyn roboczych samojezdnych „SAKON‘96“, Rzeszów 1996, s. 215-220.
19. Wielodostęp do sieciowych baz danych, Zeszyty Naukowe WSIiZ, nr 1, Rzeszów 1997, s. 65-74.
20. Projektowanie systemów baz danych w środowisku Delphi-3, II konferencja naukowa WSIiZ, Rzeszów 1998.
21. Projektowanie pośrednictwa użytkownika bazy danych systemu transportowego, Materiały VII Międzynarodowej Konferencji nt. Metody obliczeniowe i badawcze w rozwoju pojazdów samochodowych i maszyn roboczych samojezdnych „SAKON‘98“, Rzeszów 1998.
22. Sieciowa baza danych systemu transportowego. Sistiemni, metody kieruwanija, technologia ta organizacja wirobnictwa, remontu i eksploatacji awtomobili., 1999.
23. Projektowanie sieciowych baz danych w środowisku DELPHI, Zeszyty Naukowe. Informatyka / Politechnika Śląska, vol. 36, 1999.
24. Internetowe wspomaganie nauczania, 2004 [wspólnie z W.A. Graboniem].

C. Podręczniki, skrypty, materiały pomocnicze

1. TUZ-3. Język symboliczny minikomputera MKJ-25, skrypt nr 528, Politechnika Śląska, Gliwice, I wyd. 1974, II wyd. 1978 (wspólnie z Z.Czechem). Nagroda zespołowa III stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1975).
2. Laboratorium Cyfrowych Układów Automatyki, skrypt nr 558, Politechnika Śląska, Gliwice 1975 (wspólnie z M. Bargielskim i in.).
3. Programowanie w języku BASIC, WN-T, Warszawa, I wyd. 1977, II wyd. uzupełnione 1985, III wyd. 1987 (wspólnie z Z. Czechem, K.Nałęckim). Nagroda zespołowa III stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1978).
4. Laboratorium programowania komputerów, skrypt nr 809, Politechnika Śląska, Gliwice, I wyd. 1979, II wyd. popr. 1982 (wspólnie z Z.Czechem i in.).
5. Oprogramowanie podstawowe minikomputera SMC-10, skrypt nr 1011, Politechnika Śląska, Gliwice 1982 (wspólnie z Z. Czechem i J. Szymurą).
6. Laboratorium programowania komputerów. Tematy zadań wraz z materiałami pomocniczymi, skrypt nr 809, Politechnika Śląska, Gliwice 1979 (wspólnie z H. Beną, Z. Czechem, L. Mikołajczakiem, W. Pietruszkiem, P. Szmalem, J. Szymurą).
7. Laboratorium oprogramowania 8-bitowych systemów mikrokomputerowych, skrypt nr 1376, Politechnika Śląska, Gliwice 1988 (red.).
8. Laboratorium podstaw programowania komputerów, skrypt nr 1585, Politechnika Śląska, Gliwice 1991 (wspólnie z Z. Czechem i in.).
9. Podstawy programowania komputerów – laboratorium cz. II, materiały pomocnicze, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów 1996.
10. Wstęp do informatyki cz. I, skrypt, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów 1997.
11. Wstęp do informatyki, materiały pomocnicze, cz. II, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Rzeszów 1999 (wspólnie z T. Bajorkiem, Bajorkiem. Litwinem, A. Smyklą).
12. Podstawy programowania, materiały pomocnicze, cz. I, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Rzeszów 1998.
13. Informatyka ekonomiczna, materiały pomocnicze, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów, 1999. 14. Wstęp do informatyki – laboratorium cz. II, materiały pomocnicze, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów 1998.
14. Informatyka w ekonomii, skrypt, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów 2000 (wspólnie z T. Bajorkiem, S. Górką, J. Jakiełą, P. Litwinem, A. Smyklą).
15. Programowanie komputerów, materiały pomocnicze, cz. I, Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji, Warszawa 2002.

D. Patenty

1. Sposób samoczynnego nastawiania zwrotnic na górkach rozrządowych i układ samoczynnego nastawiania zwrotnic na górkach rozrządowych, pat. nr 145438 Urzędu Patentowego PRL, 23.03.1989 (współtwórca).
2. Układ do pomiaru wolnej długości torów kierunkowych na górkach rozrządowych, pat. nr 147816 Urzędu Patentowego PRL, 13.12.1989 (współtwórca)
3. Mikroprocesorowy układ automatycznego sterowania hamulcami torowymi na górkach rozrządowych, pat. Nr 151212 Urzędu Patentowego PRL, 10.04.1991.

     Opracował: Zbigniew Suraj